“Nee, leien voor dakbedekking bevat geen asbest. Dat is geologisch onmogelijk”

Wij ontvangen sinds geruime tijd steeds meer vragen over het asbestgehalte van de leien voor dakbedekking. Er zijn twee manieren om te antwoorden op deze bekommernis: een korte versie en een lange versie.

Eerst de korte versie:

“Nee, de leien voor dakbedekking bevat geen asbest. Dit is mineralogisch, scheikundig en geologisch onmogelijk.

Op de foto: gerenoveerd dak in natuurlijke leisteen (links), het oude dak in asbest (rechts).

Zoals u weet is leien voor dakbedekking gevormd uit klei. Deze klei is een overblijfsel van de erosie en afslijting van de gesteenten. Alleen de sterkste mineralen kunnen deze cyclus overleven. Bovendien bestaat ons basismateriaal, klei, alleen uit kwarts, mica en chloriet, en dit zijn harde, eenvoudige en veel voorkomende mineralen. Dit soort sedimenten wordt ook pelitische sedimenten genoemd. De naam is afgeleid van het Griekse ‘pelos’ (klei). Zodra deze klei in de aarde wordt ingegraven, begint de transformatie in leien, onder het langzame effect van de tectonische krachten, de een temperatuur- en drukstijging veroorzaken.

Bij deze transformatie worden bepaalde oorspronkelijke mineralen opgelost en worden er nieuwe mineralen gevormd. Deze nieuwe mineralen komen grotendeels voort uit een herkristallisatie en een herorganisatie van de oude mineralen, en daarom bevat het resulterende gesteente ook eenvoudige, vaste en harde mineralen: kwarts, mica en chloriet. Bij meer druk, een langere tijd en een hogere temperatuur zou de minerale evolutie worden voortgezet, en zouden nieuwe mineralen ontstaan. Zo ontstaat een gesteente met een karakteristieke splijting, dat kan worden afgehakt en worden gebruikt als een dakbedekkingsmateriaal… hetzelfde verhaal dat we u al hebben verteld over het ontstaan van de leien voor dakbedekking.

Asbestmineralen hebben echter andere ingrediënten nodig. Asbest onstaat alleen uit basische en ultrabasische gesteenten. Het zijn gesteenten met een zeer laag kwartsgehalte. Asbest kan niet worden gecreëerd op basis van een pelitisch sediment, omdat het onmogelijk is om een appeltaart te maken op basis van een steak. Hier valt niet veel meer over te zeggen. Wat is echter het probleem met asbest? Asbest is de naam voor een groep vezelachtige mineralen zoals onder meer chrysotiel (witte asbest), amosiet (bruine asbest) of crocidoliet (blauwe asbest).

Deze mineralen zijn flexibel en zijn bestand tegen hoge temperaturen, waardoor ze geschikt zijn voor talrijke zeer interessante industriële toepassingen. Asbest wordt sinds de prehistorie door de mens gebruikt. In het begin van de 20e eeuw werd in bepaalde wetenschappelijke studies echter gewezen op de giftigheid van deze nuttige mineralen. Wanneer ze worden ingeademd, stapelen de vezels zich op in het diepe gedeelte van de longen, waardoor het risico op kanker sterk toeneemt. Dit belemmerde echter niet het gebruik ervan in nieuwe industriële toepassingen in de loop van de 20e eeuw. We treffen asbest aan in talrijke objecten: dakbedekkingen, autoremmen en zelfs kunstmatige sneeuwvlokken die worden gebruikt als kerstversiering.

De bouw was een domein waarin overvloedig gebruik werd gemaakt van asbest. Isolatiemateriaal, muren, verf enz. De eigenschappen van asbest waren erg aantrekkelijk en nuttig in de bouw. Het probleem voor de openbare gezondheid kende een exponentiële groei, en aan het einde van de 20e eeuw werd het gebruik van asbest verboden in de meeste landen.

Er bestaan echter nog steeds talrijke gebouwen uit de vorige eeuw die werden gebouwd met materialen die grote proporties asbest bevatten. Dit is een probleem, omdat de gezondheid van de personen die deze gebouwen gebruiken gevaar loopt, maar de verwijdering en vervanging van asbest kunnen soms nog erger zijn. Na de trieste gebeurtenis van de bekende aanslag van 11 september, kwam er uit de torens van het World Trade Center een onbekende hoeveelheid asbest vrij, die het leven van de redders in gevaar bracht. Uit bepaalde studies is een toename van de kankergevallen bij deze werkers gebleken. Werken met asbest is geen pretje.

Het is dan ook niet te verbazen dat sommige ondernemers zeer voorzichtig te werk gaan wanneer ze een in de vorige eeuw gebouwd dak verwijderen.

Voor papier, dakspanen van teerasfalt en dakpannen in mineraalvezel is de kans groot dat ze asbest bevatten. Voor deze materialen is dan ook een speciale verwijderingsprocedure noodzakelijk.

Dat is niet het geval voor leien, want deze materialen zijn hiermee niet compatibel. Andere delen van de dakbedekking kunnen asbest bevatten, maar natuurleien nooit.

Er is echter nog een andere verwarring. Op het internet vinden we vaak “experts” die waarschuwen voor de gevaren van asbest in de leien van dakbedekkingen. Ze beweren dat bij het breken van de leien van de dakbedekking asbest kan vrijkomen. Dit slaat nergens op. Bovendien (en dit is zeer erg) wordt in bepaalde wetenschappelijke werken ten onrechte de term “leien voor dakbedekking” gebruikt om te verwijzen naar andere materialen die wel asbest bevatten. Ik heb de afgelopen jaren artikels gelezen van medische onderzoekers die studies voeren over het voorkomen van kanker die in verband wordt gebracht met dakbedekkingsmaterialen in Korea die zij ten onrechte “leien voor dakbedekking” noemen.

Deze dokters en artsen weten misschien veel over hun onderwerpen, maar gebruiken de verkeerde term. We moeten ons hiervan bewust zijn en we mogen ons nooit vergissen: dakleien bevat nooit asbest.